▪ İslamiyet’ten önce
Ortadoğu da Bizans ve Sasani İmparatorluğu olmak üzere iki devlet vardı.
▪Arap yarımadası, Yukarı
Arabistan, Hicaz ve Yemen (Güney
Arabistan ) olmak üzere üç Bölgeye ayrılırdı. Mekke, Medine,
Hayber ve Taif Hicaz bölgesinin önemli şehirlerindendi.
▪ Arapların kutsal saydığı Kabe Mekke’deydi.
▪ Halk Bedevi ve Şehirli diye ikiye ayrılırdı.
▪ Arapların taptığı
putlar Kabe de bulunuyordu.
▪ Kölelik gelişmişti.
▪ Ayrı ayrı kabileler halinde yaşarlardı. Kabileler
arasında kan davaları yaygındı. Kadınlara önem verilmezdi. Kız çocukları diri
diri gömülürlerdi.
▪ Şiir ve Edebiyat
gelişmişti.
İslamiyet’in Doğuşu
▪ Annesi Amine, babası Abdullah dır. Hz.Muhammed Mekke
de 571 yılında doğdu. Doğmadan önce babasını kaybeden Hz. Muhammed, altı
yaşına kadar süt annesi Halime’nin
yanında kaldı. Altı yaşında iken
annesini kaybetmiştir. Annesinden sonra dedesi Abdülmüttalib’in yanında kalmıştır. Dedesi de ölünce amcası Ebu Talip’in himayesine girdi.
Ticaretle uğraşan amcasının yanında, ticaret
yapmaya başladı.
▪ Doğruluğu ve
dürüstlüğü ile ün kazandı. “Muhammed-ül
Emin” ismiyle anılmaya başladı
▪ 25 yaşında iken Hz.
Hatice ile evlendi.
▪ İlk vahiy 40 yaşın da iken, Nur
dağının Hıra mağarasında Cebrail
tarafından getirildi(610). Bu olay Hz. Muhammed’in Peygamberliğinin ve İslam
dininin başlangıcı oldu. Hz. Muhammed ilk önce yakınlarını İslam’a davet etmeye
başladı.
▪ İlk Müslüman olanlar Hz. Hatice, Hz. Ebubekir, Hz. Ali ve Hz. Zeyd’dir.
▪ İslamiyet’in insanları
eşit kabul edip köleliğe karşı çıkması, putlara karşı çıkması üzerine Mekkeli
müşrikler, Müslümanlara baskı yapmaya başladılar. Hz. Muhammed, Müslümanlara
eziyet edilmesi üzerine bir kısmının Habeşistan’a
hicretine izin verdi.
▪Akabe biatlarını
gerçekleştiren Medineli Müslümanlar, Hz. Muhammed’i Medine’ye davet
etmişlerdir.
▪Akabe Biatlarından
sonra bir kısım Müslümanlar da Mekke’den Medine’ye hicret etti(622).
Hicretin Önemi
▪Medine’de İlk İslam Devleti
kurulmuş, Hz. Muhammed bu devletin başkanı olmuştur.
▪ Hicri takvimin
başlangıcı oldu.
▪ Muhacir ve Ensar kardeş ilan edildi.
▪İslamiyet’in yayılışı hızlandı.
Hz.
Muhammed Dönemi Savaş ve Seferleri
Hz. Muhammed’in
katıldığı savaşlara “Gazve” katılmadığı
savaşlara da “Seriye” denir.
1-Bedir Savaşı (624) Hicretten sonra Müslümanların Mekke de kalan mallarının
yağmalanması üzerine savaş başladı.
Sonuçları:
▪Müslümanlıların
Mekkelilere karşı kazandığı ilk zaferdir.
▪Esir alınan Mekkeliler
on müslümana okuma yazma öğretmesi karşılığında serbest bırakıldı.
▪Şam ticaret yollarının
egemenliği, kısmen Müslümanların eline geçti. Uhut savaşına neden oldu.
2-Uhut Savaşı (625): Mekkelilerin Bedir savaşının intikamını almak istemesinden
dolayı savaş yapılmıştır. Hz.
Muhammed’in emirlerine uymayan okçular yenilgiye yol açtı. Böylelikle
peygambere itaatin önemi ortaya çıktı. Savaş
sonunda Yahudilerin bir kısmı Medine’nin dışına çıkarıldılar.
3-Hendek Savaşı (627): Mekkelileri Müslümanları yok etmek istemelerinden dolayı savaş
çıkıyor. Müslümanlar Selman-ı Farisi’nin önerisi ile çevrelerine hendek kazarak
savunma savaşı yapıyorlar. Savaş sonunda müşrikler yenilmişler ve böylece
Müslümanları yok edemiyeceklerini anlamışlardır. Bu savaş Mekkelilerin
Müslümanlar üzerine son seferidir. Bu savaştan sonra, Müslümanlar taarruza geçmiştir. Ayrıca savaştan sonra ilk İslam Hastahanesi
kurulmuştur.
4-Hudeybiye Anlaşması (628): Hz. Muhammed hac
vazifesini yapmak için Mekke’ye doğru hareket eder. Müşrikler peygamberimizi
Mekke’ye almayarak Hudeybiye antlaşmasını imzaladılar. Bu anlaşmanın önemi
şudur :
▪Bu anlaşma
ile Mekkeliler ilk kez Müslümanları hukuken tanıdılar. Müslümanların aleyhine gözükse de
sonra Müslümanların lehine
sonuçlanmıştır.
5-Hayber’in Fethi (629): Medine den gönderilen Yahudilerin olumsuz faaliyetleri üzerine Hayber alınmıştır. Böylece Şam
ticaret yolunun güvenliği sağlandı. Ayrıca
Hayber Müslümanların ilk fethidir. İlk kez haraç alınmıştır.
6- Mute Savaşı(629): Bizansa karşı yapılan ilk savaştır.
7-Mekke’nin Fethi (630): Hz. Muhammed Mekkelilerin
Hudeybiye Anlaşmasını bozması üzerine Mekke’yi fethetti. Böylece Mekke
Müslümanların eline geçti. Kabe putlardan temizlendi. Mekke’nin fethi
Arap Yarımadasında olacak fetihleri kolaylaştırmıştır.
8-Huneyn Savaşı (630): Mekke’den kaçan putperestlerin Taif Yahudileri ile birleşip
Mekke’yi geri almak istemeleri sonucunda yapıldı. Savaşı sonunda Taif
kuşatılmış ise de alınamamıştır. Ancak bir yıl sonra kendiliğinden teslim
olmuştur.
9-Tebük Seferi(631): Bizans İmparatorunun Arabistan üzerine sefere çıktığı haberinin
alınması üzerine bu sefer düzenlendi. Fakat asılsız olduğunu öğrenerek geri
dönmüştür.Bu sefer Peygamberi- mizin son
seferidir.
Dört
Halife Devri (632-661)
Hz.
Ebubekir Dönemi (632-634) :
▪ Yalancı Peygamberlerle,
dinden dönenlerle, zekat vermeyenlerle mücadele edildi.
▪ Halifeye, devlet memurlarına maaş bağlandı.
▪ Kuran-ı Kerim kitap haline getirildi.
▪İlk kez Arap yarımadası
dışında fetihlere başlandı. Suriye ve Irak üzerine bir ordu gönderildi. Bizans
ile Yermük Savaşını yaparak Bizans’ı
yendi(634). Bu sefer Suriye’nin fethine ortam hazırladı.
Hz.
Ömer Dönemi (634-644):
▪Ecnadin Savaşıyla Suriye’nin Fethi tamamlandı. İran ile Kadisiye ve Nihavend Savaşları
yapılarak İran alınmıştır. Dört halife dönemi içerisinde en çok fetihlerin yapıldığı
dönemdir.
▪Topraklar yönetim
birimlerine ayrıldı.
▪İlk kez divan kuruldu
ve Kadılık sistemi oluşturuldu.
▪İlk düzenli ordu
kuruldu. “Ordugah” şehirleri kuruldu.
İkta sistemi kuruldu.
▪Devlet Hazinesi (Beytül Mal) oluşturuldu.
▪Hicri Takvim ilk kez kullanılmaya
başlandı.
▪Hz. Ömer İranlı bir
köle tarafından şehit edildi.
Hz. Osman Devri (644-656):
▪Libya, Tunus
fethedildi. Türkler ile savaşlar başladı. Kıbrıs vergiye bağlandı. İlk İslam Donan- ması Suriye valisi Muaviye tarafından kuruldu Bizans donanması ile
ilk savaş yapılmıştır.
▪İlk kez Kuran-ı Kerim
çoğaltılmıştır.
▪Hz. Osman’ın
memurlukları kendi soyundan olan Emevilere vermesi üzerine, İslam dinideki ilk
karışıklıklar ortaya çıkmıştır.
▪Hz. Osman şehit
edilmiştir.
Hz. Ali Dönemi(656-661) :
Cemel Vakası (Deve Olayı) : Hz. Talha,
Zübeyir, Ayşe, Muaviye, Hz. Osman’ın katillerinin bulunmasında gevşek davranan
Hz. Ali’nin halifeliğini tanımadılar. İki grup arasındaki mücadeleyi Hz. Ali
kazandı. Mücadeleyi kazanan Hz. Ali Küfe’yi başkent yaptı.
Sıffın Savaşı ve Hakem Olayı : Hz.
Muaviye, Hz. Osman’ın katillerini
yakalama bahanesi ile harekete geçmiş bu olay Sıffın Savaşına neden olmuştur. Hz. Ali galip gelecekken mızrakların ucuna Kuran-ı Kerim
yapraklarının takılması savaşın durmasına ve Hakem olayına neden olmuştur. Hakem
olayından sonra Müslümanlar, Hz. Ali taraftarları, Hz. Muaviye taraftarları ve
Hariciler olmak üzere üçe ayrılmıştır.
▪Hariciler 661’de Hz.Ali’yi şehit etmişlerdir. Bu dönemde iç
karışıklıklar çok olduğu için yapılan fetihler durmuştur. Böylece dört halife
dönemi bitmiş Emeviler dönemi başlamıştır.
Emeviler
Dönemi(661-750)
▪Hz.Ali’nin ölümü ile
Muaviye’nin halifeliği kesinleşmiştir.
▪Hz. Muaviye ölmeden
önce oğlu Yezid’i
halife ilan etmiştir. Böylece halifelik babadan oğla
geçen bir saltanat haline dönüşmüştür.
▪Yezid kendisinin
halifeliğini tanımayan Hz.Muhammed’in torunu Hz.Hüseyin’i Kerbela’da öldürdü. Böylece
Hz.Osman zamanında başlayan ilk karışıklık, Hz. Ali zamanında
ilk ayrılıklara, Yezid döne- minde kesin ayrılıklara döndü.
▪Halife Abdülmelik döneminde, ilk İslam parası
bastırılmış ve Arapça resmi dil olarak ilan edilmiştir.
▪ Tarık bin Ziyad
tarafından Kadiks Savaşıyla İspanya
fethedilmiştir(711). Müslümanların Avrupa da ilerleyişi Puvatya Savaşında Franklara yenilmeleri ile durmuştur(732).
▪Emeviler Arap
milliyetçiliği yapmaları, halifelerin saraya kapanmaları, peygamber soyuna iyi
davranmamaları yüzünden yıkılmışlardır.
Abbasiler
Devri (750-1258)
▪İlk Abbasi halifesi Ebul Abbas Abdullah tır. Bu dönemde
Çinliler ile Talas Savaşı yapıldı(751). Bu savaşta Türkler Arapları
tutmuşlardır. Bu savaştan sonra Türkler Müslüman olmaya başladılar.
▪Abbasiler, Emevilerin
izlemiş olduğu Arap milliyetçilik politikasını terk
ederek başka milletlere de devlet kademesinde yer vermeye başladılar.
Özellikle Türklerle ilişkiler kurdular.
▪Abbasilerin en parlak
dönemi, Harun Reşit zamanıdır. Bu
dönemde başkent Bağdat, Ortadoğu’nun en önemli kültür merkezi haline geldi.
▪Harun Reşit’in
oğullarından Me’mun ve Mu’tasım zamanlarında Türkler ile olan
ilişkiler gelişti. Memun zamanında Türkler devlet kademesinde yer almaya
başlamışlardır.
▪Me’mun, Bağdat’ı koruma
amacı ile Türk- lerden oluşan Semerra şehrini
kurmuştur.
▪Bizans sınırına yakın
yerlerde Avasım şehirleri kurularak
Türkler buralara yerleştirildi.
▪Moğolların saldırıları
sonucunda yıkıldılar
Endülüs
Emevi Devleti:
▪ İspanyada kurulmuştur.
Başkenti Kurtuba en önemli ilim merkezidir. Bilim ve kültür alanındaki
gelişmelere çok önem vermişlerdir.
İslam
Kültür ve Uygarlığı
Devlet Yönetimi
▪Medine de kurulan İslam
devletinin başkanı Hz. Muhammed idi.
▪Hz.Muhammed den sonra“Halifelik” makamı ortaya çıktı. Dört
halife dev- rinde halifeler seçimle iş başına gel- diklerinden, bir nevi
cumhuriyet vardı.
▪Hz. Ömer zamanında ülke
illere ayrılarak, illere valiler ve kadılar atandı.Hz. Ömer Divan Teşkilatının
temellerini attı.
▪Merkez önce Medine, Hz.
Ali döneminde Kufe, Emeviler döneminde Şam, Abbasiler döneminde Bağdat
olmuştur.
▪Emeviler döneminde
halifelik baba- dan oğula geçerek saltanat halini aldı.
▪Emeviler, muhafız ve
posta teşkilatı kurdular.
▪Abbasiler döneminde
vezirlik teşkilatı kuruldu.
Sosyal ve Ekonomik Hayat
▪Hz. Ömer ilk defa
devlet hazinesini kurdu(Beytül Mal).
Hazinenin başlıca gelir kaynakları: Öşür, Haraç, Cizye vergileri, Zekat ve
Sadaka, Ganimet, Hayvan sayısına göre alınan vergilerdir.
▪İnsanların en önemli
geçim kaynağı tarım, hayvancılık ve ticaretti.
Din ve İnanış
▪İslam dininin temeli
Kuran-ı Kerim’dir.
▪Hz. Ebubekir Kuran-ı
Kerim’i kitap haline getirmiştir.
▪Hz. Osman Kuran-ı
Kerim’i çoğaltmıştır.
Yazı, Dil-Edebiyat, Bilim-Sanat
▪ Emevi halifesi
Abdülmelik Arapçayı resmi dil ilan etti. Arapça zamanla gelişerek bilim ve
kültür dili haline geldi. Mimari en çok Emeviler döneminde gelişti.
▪Cabir İbn-i Hayyam,
modern kimyanın kurucusu oldu. İbn-i Sina’nın Kanun adlı tıp kitabı yüzyıllarca
Avrupa da ders kitabı olarak okutuldu.
▪ Eğitimde en önemli gelişme Abbasi- ler döneminde oldu. Halife
Me’mun’un Bağdat’ta açtırdığı Beyt’ül ikme ilk yüksek öğretim kurumu oldu. Endülüs
Emevileri’nde Kurtuba Medresesi Hıristiyan öğrencilerinde eğitim gördüğü bir
yerdi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder