▪Hz.Ömer’in Sasani
Devletini yıkmasıyla beraber Türkler ile Araplar komşu oldu.
▪Hz.Osman zamanında Türkler ile Araplar ilk mücadelelerini etmişlerdir.
▪Emevilerin Arap milliyetçiliği politikası izlemeleri, İslamiyet’in
Müslümanlar arasında yayılmasını önlemiştir.
▪Abbasilerin Türklere değer vermesi ile Arap ve Türkler arasındaki
ilişkiler daha da gelişmeye başladı.
▪Talas savaşında (751)
Türkler, Çinlilere karşı Arapları desteklemişlerdir.
Talas Savaşının Önemi:
▪Orta Asya Çin
egemenliğine girmekten kurtuldu.
▪İslamiyet Türkler
arasında yayılmaya başladı.
▪Bu olay Türk İslam
Tarihinin başlangıcı oldu.
▪Müslümanlığı kabul eden
ilk Türk boyu Karluklardır. Bunu Yağma ve Çiğil Türkleri takip etmiştir.
▪Talas savaşı kağıt,
matbaa, barut ve pusula gibi teknik buluşların dünyaya yayılmasında etkili oldu.
Türklerin İslamiyet’e Girmelerinin Nedenleri:
▪Eski Türk dini ile
Müslümanlık arasın- daki benzerlik,
▪Türk toplumu yapısının
İslamiyet ile bağdaşması,
▪İslam Medeniyetinden
Türklerin etkilen- mesi,
▪Çin ve Müslümanların
arasında kalan Türklerin, tarihi düşmanlarına karşılık Müslümanları tercih
etmeleri,
▪ Türklerin Müslüman
tüccarlar ile ticaret yapması,
▪ Abbasiler’in ırkçı bir
politika takip etmemesi,
Türklerin İslamiyet’e Hizmetleri:
▪İslamiyet’in
yayılmasında etkili oldular.
▪Haçlı seferlerine
başarıyla karşı koydular.
▪Halifeliği dış
tehlikelere karşı korudular
▪İslam ülkelerinde bilimin gelişmesini sağladılar.KARAHANLILAR (840-1212)
▪Karahanlı Devleti, Karluk, Yağma ve Çiğil adlı Türk
boylarından meydana gelmekteydi.
▪Bilge Kül Kadir Han tarafından Batı
Türkistan da kurulmuştur.
▪Satuk Buğra Han zamanın da İslamiyet’i kabul ettiler. Karahanlılar ilk Türk Müslüman devletidir.
▪Karahanlılar,
Gazneliler ile birleşerek Samanoğullarına son verdiler. Gazneliler ile de mücadele etmişlerse de yenilmişlerdir.
▪ İlk ticari amaçlı
kervansaraylar Karahanlılar tarafından yapılmıştır.
▪ Resmi dil olarak
Türkçe’yi kullanmışlardır.
▪Türk İslam Tarihine ait
ilk edebi eserler, bu dönemde ortaya çıkmıştır.
Eser Yazarı
-Kutadgu Bilig -------------Yusuf Has Hacip
-Divan-ı Hikmet
-----------Ahmet Yesevi
-Divan-ı Lügat-i Türk
-----Kaşgarlı Mahmut
-Atabet-ül Hakayık
--------Edip Ahmet Yükneki
▪Devletin en parlak
zamanı, Yusuf Kadir Han zamanıdır.
▪Yusuf Kadir Han’ın
ölümünden sonra devlet Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrıldı.
▪Doğu Karahanlılara
Karahitaylar, Batı Karahanlılara ise Harzemşahlar son vermiştir.
GAZNELİLER (963-1187)
▪ Samanoğullarının
Horasan Valisi Alp Tekin, bu
devletin zayıflamasından yararlanarak Afkanistan’da ki Gazne şehrine egemen olarak devletini kurmuştur.En parlak dönemi Gazneli Mahmut zamanıdır.
▪Gazneli Mahmut,
Hindistan’a 17 sefer yaptı. Bu seferlerde büyük başarı kazandı ve Hindistan da
İslamiyet yayılmaya başladı.
▪Gazneli Mahmut, Karahanlılar ile birleşerek
Samanoğulları’na son verdi.
▪Gazneli Mahmut Abbasi
Halifesini, Şii Büveyhioğullarının baskısından kurtardığı için halife, Mahmut’a
“Sultan” ünvanını verdi. Böylece
Gazneli Mahmut, Sultan ünvanını kullanan ilk Türk hükümdarı olmuştur.
▪Sultan Mesut dönemin
de, Tuğrul ve Çağrı Bey komutasındaki Selçuklular ile Dandanakan Savaşı yapıldı(1040).Gazneliler bu savaştaki yenilgiden
sonra, bir daha toparlanamayarak
yıkılışa geçtiler.
▪Gazneliler, Gurlular
tarafından yıkıldı.BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ (1040-1157)
A-Kuruluş Devri
▪Selçuklular, Oğuzların Üçok kolunun, Kınık Boyu’na mensuptur.
▪Selçukların atası kabul
edilen Dukak, Oğuz Yabğu Devletinde
Subaşıydı. Dukak’ın ölümünden sonra yerine Selçuk
Bey geçti.
▪Selçuk Bey, Oğuz
Yabğusu ile arası açılınca, kendine bağlı kuvvetlerle Cent şehrine yerleşti.
Burada İslam dinini kabul etti.
▪Selçuk Bey’den sonra
yerine oğlu Arslan Yabğu ğeçti.
Gazneli Mahmut, Arslan Yabğu’yu yakalatarak hapsettirdi.
▪Arslan Yabğu’nun
ölümünden sonra Selçukluların başına Selçuk Bey’in torunları olan Tuğrul ve Çağrı Bey geçti.
▪Tuğrul ve Çağrı Bey
Gazneliler ile Dandanakan Savaşını yaptılar(1040).
Dandanakan Savaşı’nın Sonuçları:
1-Gazneliler yıkılış dönemine girerken Selçuklularda yükselme
dönemi başladı.
2-Devletin merkezi Nişabur
dan Rey’e taşındı.
3-Tuğrul Bey sultan ilan edildi ve Selçuklu Devleti resmen
kuruldu.
▪Bu dönemde Selçuklular
Bizans ile Pasinler Savaşını yaptı
(1048). Bu savaş Selçukluların Bizans ile yaptığı ilk savaş ve ilk zaferdir.
B- Yükselme Devri
▪Tuğrul Bey’in ölümünden
sonra yerine Alp Arslan geçti.
▪ Alp Arslan Kars, Gürcistan ve Ani Kalesini ele
geçirdi.
▪ Bizans ordusu Türk
akınlarını durdurmak ve Türkleri Anadolu dan atmak için Türkler ile Malazgirt Savaşını yaptı(1071).
Malazgirt Savaşının Önemi :
1-Anadolunun kapıları Türklere açıldı.
2-Türkiye tarihi bu savaşla başladı.
3-Bizans vergiye bağlandı .
▪ Alp Arslan dan sonra
oğlu Melikşah hükümdar oldu.
▪ Melikşah zamanı
Selçuklular’ın en parlak dönemidir.
▪Vezir Nizam’ül Mülk, Nizamiye Medreselerini
ve İkta sistemini kurarak devletin yükselmesinde önemli rol oynadı.
C- Yıkılma Devri
▪Melikşah’ın ölümünden
sonra taht kavgaları başladı. Bu durum merkezi otoritenin zayıflamasına neden
oldu.
▪Sultan Sancar’ın, Karahitaylılar ile yaptığı Katvan Savaşını (1141)
kaybetmesi devletin zayıflamasına zemin hazırladı.
▪Sultan Sancar’ın Oğuz
isyanını bastıramaması ve ölmesi üzerine Büyük Selçuklu Devleti yıkıldı.
▪Devletin yıkılmasında:
Haçlı seferleri, Türkmenlerin devlete küstürülmeside etkili olmuştur.
▪Büyük Selçuklu Devletinin zayıflamasından sonra bu aileye mensup
kişiler; Anadolu Selçukluları, Suriye Selçukluları, Kirman Selçukluları, Irak
Selçuklularını kurdular.KÜLTÜR VE UYGARLIK
1-Devlet
Yönetimi
▪Ülke hanedan üyelerinin ortak malı idi. Bu durum devletlerin kısa
sürede yıkılmasına neden olmuştur.
▪Devletin başında Sultan,Han,Hakan ünvanlı bir hükümdar
bulunurdu.
▪Sultandan sonra en
yetkili kişi Vezirdi. Sultanın eşi “Hatun” da yönetimde söz sahibi idi.
▪Sultandan sonra yerine
oğlu hükümdar olurdu. Para bastırmak, hutbe okutmak hükümdarlık
simgelerindendi.
▪Devlet işleri Divan adı verilen bir kurulda
görüşülürdü.Divana Vezir başkanlık
ederdi.
▪Ülke yönetim bakımından
eyaletlere ayrılmıştı. Eyaletleri yöneten Şehzadelerin
yaşları küçük ise yanlarına Atabeyler
gönderilirdi. Atabey, şehzadenin askerlik, yönetim ve eğitim bakımından
yetişmesini sağlardı.
▪Mahkeme, adalet ve
hukuk işlerine Kadılar bakardı.
2-Ordu
▪Onlu sisteme göre
ordularını teşkilatlandıran Karahanlılar da orduyu Subaşı denilen ordu komutanı idare ederdi. Savaşlarda en çok
kullanılan taktik “Turan Taktiği”
idi.
▪Gazne ordusu farklı milletlerden
oluşuyordu. Bu durum Gaznelilerin kısa sürede yıkılmasına neden olmuştur.
▪Selçuklu ordusu ise
daha teşkilatlı idi. Büyük Selçuklular ordularını üçe bölmüşlerdi:
-Gulam Askerleri (Hassa Ordusu): Genellikle
savaş sonunda esir edilen gençlerden
oluşuyordu.Hükümdarın yanında bulunan ve maaş alan askerlerdi.
-İkta Askerleri: Selçukluların askeri
teşkilatta yaptığı en önemli
yeniliktir. Komutan veya askerlere hizmet karşılığı verilen topraklara “İkta” denirdi. İkta sahipleri bu
toprakların karşılığında asker beslerlerdi. Bu askerlere “İkta Askerleri” denirdi. Bu uygulama ile devlet hazineden para
harcamadan güçlü bir orduya sahip olmuş, üretimde süreklilik, topraklarda güvenlik
sağlanmıştır.
-Yardımcı Kuvvetler:Selçukluların
egemenliğini tanımış devletlerin
savaş sırasında gönderdiği kuvvetlerden oluşmaktaydı.
3-Sosyal ve Kültürel Yaşam
▪Halk göçebeler,
köylüler ve şehirliler olmak üzere üçe ayrılırdı. Göçebeler hayvancılıkla,
köylüler tarım ve hayvancılık ile, şehirliler ise ticaret ve sanatla uğraşırlardı.
▪Türk toplumunda
ayrıcalıklı sınıflar yoktu. Toplumda sıkı bir yardımlaşma duygusu hakim idi.
Yardımsever insanlar bir araya gelerek vakıflar kuruyorlardı.
4-Dil Edebiyat ve Bilim
▪Türk İslam
devletlerinde genel olarak resmi dil
Farsça, bilim dili ise Arapça idi. Yalnız Karahanlılarda Türkçe hem resmi
dil hem de bilim dili olmuştur.
▪Kaşgarlı Mahmut, Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin
üstünlüklerini göstermek amacıyla “Divan-ı
Lügat it Türk” ü yazmıştır.
▪Büyük Selçuklu veziri Nizam’ül
Mülk , Alp Arslan’ın emri ile “Nizamiye
Medreselerini” kurmuştur.
TOLUNOĞULLARI (868-905)
▪Ahmet bin Tolun
tarafından Mısır’da kurulmuştur.
▪İdarecileri Türk, halkı Arap olan Türk İslam devletiydi.
Mısır’da kurulan ilk Türk devletidir.
▪Bu devleti Abbasiler
yıktı.
AKŞİTLER
(İHŞİTLER) (935-969)
▪Muhammed bin Toğuç
tarafından Mısır’da kuruldu.
Mısır’da kurulan ikinci Türk devletidir.
|
▪Yöneticisi Türk halkı Kıpti olduğu için kısa sürede
yıkılmışlardır.
▪Bu devleti Fatimiler
yıktı.
▪Hicaz bölgesine hakim olan ilk Türk devletidir.
▪Timur, Altın Orda üzerine
sefer yaparak başa Kutluk’u
geçirmiştir. Bu olaydan sonra devlet; Kazan, Kırım, Nogay, Buhara, Hive,
Kasım hanlıkları kurulmuştur.
MEMLÜKLÜLER (1250-1517)
▪Kölemen
emiri Aybey, Eyyubilere son vererek
Memlük Devleti’ni kurdu.
▪Memlük
Sultanı Baybars, Anadolu’yu işgal
ederek Suriye’ye giren Moğolları, Ayn-ı
Calut Savaşı (1260) ile ilk defa mağlup etmeyi başarmıştır. Bu yenilgi ile
Moğolların ilerleyişi durdu. Baybars Haçlılarla da mücadele etti.
▪Baharat
yoluna hakim olan Memlükler kısa sürede zenginleştiler.
▪Moğollardan
kaçan Abbasi halifesini koruyarak, halifeliği devam ettirdiler.
▪Memlükler,
Hicaz su yolları meselesinden dolayı, fatih döneminde Osmanlı Devleti ile ilk
kez karşı karşıya geldiler. Osmanlı
Sultanı Yavuz Sultan Selim, Mercidabık ve Ridaniye Savaşlarını yaparak Memlüklere son vermiştir.
EYYUBİLER (1174-1250)
▪Haçlı
saldırıları karşısında zor durumda kalan Fatımiler, Nureddin Mahmut Zengi’den yardım istediler. Zengi, Şirkuh komutasında bir ordu göndererek Mısır’a hakim oldu. Şirkuh ölünce, bu
orduda bulunan Selahattin Eyyubi,
Fatimi egemenliğine son vererek Mısır’da yönetimi ele aldı. Zengi ölünce de
Mısır’da bağımsız bir devlet kurdu.
▪Haçlılar
ile Hıttin Savaşını (1187) yaparak,
Kudüs, Suriye, Filistin, Musul’u ele geçirdi. Haçlıları orta doğudan temizledi.
▪Selahattin,
sağlığında ülkeyi ailesi arasında paylaştırdı. Selahattin’in ölümünden sonra
devlet küçüklü büyüklü devletlere ayrıldı. Bunlardan en büyüğü Mısırda kurulan
Eyyubi Devleti dir.
▪Kölemenlerin
komutanı Aybey, Eyyubi devletini
yıktı.
Not: Eyyubiler
ordularını Oğuz ve Kıpçak Türk’lerinden
meydana getirir ve bunlara Memlük (Kölemen) adını verirlerdi.
▪Kara Yülük Osman Bey tarafından
kurulmuştur.
▪En
güçlü zamanlarını Uzun Hasan zamanında
yaşadılar.
▪Uzun
Hasan Osmanlı Devleti Padişahı Fatih ile Otlukbeli
Savaşı’nı yaparak yenilmiştir (1473).
▪Otlukbeli
savaşından sonra zayıflayan Akkoyunlu Devleti, Şah İsmail tarafından yıkıldı.
TİMURLULAR (1370-1507)
▪Timur (Timurlenk - Aksak Timur), Orta Asya, İran, Hin- distan, Azerbeycan (Çağatay Devletinin
topraklarında) devletini kurmuştur. Başkenti Semerkant’tır.
▪Timur,
Altın Orda Devleti’ni yıkmıştır. Bu
durum Rusların güçlenmesine yol açtığından Türk dünyası için zararlı oldu.
▪Timur,
Osmanlı Devleti Sultanı, Yıldırım Bayezit ile Ankara Savaşını yaptı ve Osmanlı Devleti’ni ağır bir yenilgiye
uğratarak, Yıldırım’ı esir aldı (1402).
▪Timur
dan sonra Şahruh ve Uluğ Bey geçti. Uluğ Bey matematikçi ve
Astronomdu.
▪Özbekler, Timur Devleti’ni yıktılar.
KARAKOYUNLULAR (1380-1460)
▪Bayram Hoca, Erzurum, Erciş ve Musul
dolaylarını alarak devletini kurdu.
▪Karakoyunlular,
Azerbeycan’ı Türkleştirdiler, Artuklula- ra son verdiler ve devlet teşkilatında
İlhanlıları kendilerine örnek aldılar
▪En
tanınmış hükümdarı Kara Yusuf’tur.
▪Timur
ile mücadele eden Karakoyunlular, Osmanlılara sığınarak Ankara Savaşına neden
oldular.
▪Akkoyunlular tarafından yıkıldı.
BABÜRLÜLER (1526-1858)
▪Timur
hanedanından Babür Şah, Kuzey
Hindistan, Afganistan’da devletini kurdu. Başkenti Agra’dır.
▪Babür
Şah “Babürname” isimli eseri
yazmıştır.
▪Babür
Devleti, medeniyet adına en parlak zamanını Şah Cihan zamanında yaşamıştır. Şah Cihan, kaybettiği karısı Mümtaz Mahal adına Taç Mahal adlı mimari yapıyı yaptırmıştır.
▪İngilizler bu bölgeye hakim olarak, Babür Devleti’ne son verdiler.
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder