SALTANATIN KALDIRILMASI

SALTANATIN KALDIRILMASI

(1 KASIM 1922)

§ Nedenleri:

F Osmanlı Devleti’nin Mondros Ateşkesi ile fiilen sona ermesi

F TBMM’nin açılmasıyla Anadolu’da ulusal egemenlik ilkesinin yerleşmeye başlaması

F Osmanlı Devleti’nin Sevr’i kabul etmekle kendi kendini yok sayması

F TBMM’nin 1921 Anayasası’nı kabul ederek Osmanlı’nın egemenlik haklarını ve yetkilerini elinden alması

F Osmanlı Devleti’nin Mudanya Ateşkesi’nde Avrupalı devletler tarafından hukuken yok sayılması

F Saltanatın ulusal egemenliğe ters düşmesi (en önemli neden)

F Lozan Barış Görüşmeleri’ne Osmanlı Hükümeti’nin de çağrılmış olması (hızlandırıcı neden)

NOT: İtilaf Devletleri’nin Lozan Görüşmeleri’ne Ankara ve İstanbul Hükümetleri’ni birlikte çağırmalarının amacı; Türk tarafını bölerek, iki hükümet arasındaki ikilikten yararlanmak istemeleridir.

 İstanbul Hükümeti’nin, Ankara’ya Lozan’a birlikte katılma çağrısı yapması üzerine, TBMM bu olasılığı ortadan kaldırmak ve İtilafların planlarını bozmak için 1 Kasım 1922’de aldığı kararla saltanatı kaldırmıştır.

 Sadece Halifelik yetkileri kalan son Osmanlı Padişahı Vahdettin, 17 Kasım 1922’de bir İngiliz zırhlısıyla İngiltere Hükümeti’ne sığınarak yurdu terk etmiştir.

NOT: Vahdettin’in İngilizlere yazdığı sığınma mektubunda yalnızca, “Müslümanların Halifesi” ünvanını kullanması, siyasi yetkilerinin kalmadığını kabul ettiğinin göstergesidir.

 TBMM, İngiltere’nin Vahdetin aracılığı ile Müslüman Anadolu halkını kışkırtmasını önlemek amacıyla 18 Kasım 1922’de Osmanlı hanedanından “Abdülmecit Efendi”yi Halife ilan etti.

NOT: II. Abdülmecit, meclis iradesiyle seçilen ilk ve son halifedir. Böylece halifelik milletin egemenliğine bağlanmıştır.

NOT: Halifelik makamının saltanatla birlikte kaldırılmamasının nedeni, kamuoyu ve şartların hazır olmamasıdır.

 Vahdettin önce İngilizlere ait Malta Adası’na gitti. Buradan Mekke Emiri Şerif Hüseyin’in çağrısı üzerine Mekke’ye gitti. Burada yayınladığı bildiriden de sonuç alamayınca, İtalya’da San Remo şehrine yerleşti ve 1926 yılında burada vefat etti.

§ Önemi:

ü Osmanlı Devleti kesin olarak resmen sona erdi.

ü İtilaf Devletleri’nin Lozan’da ikilik çıkarma planları bozulmuştur.

ü Laikliğe geçişte ilk adım atılmış oldu.

ü TBMM’nin siyasi alanda gerçekleştirdiği ilk büyük inkılaptır (Aynı zamanda tek inkılap hareketidir.).

ü Cumhuriyet yönetimine geçiş sürecini hızlandırmıştır.

NOT: Saltanatın kaldırılması, Atatürk’ün ulusal egemenlik ve Cumhuriyetçilik ilkeleriyleparalellik göstermektedir.